Het Grondwettelijk Hof diende zich uit te spreken over een beroep tot nietigverklaring ingesteld tegen artikel 2 van de Wet van 9 april 2017 tot wijziging van de Wet van 4 april 2014 betreffende de verzekeringen. Het beroep tot nietigverklaring tegen deze wet werd ingesteld in zoverre de wet het recht op de vrije keuze van een raadsman door de verzekerde die ervoor kiest beroep te doen op een bemiddeling, niet garandeert in het kader van een rechtsbijstandsverzekering.
Het Grondwettelijk Hof heeft op zijn beurt op 11 oktober 2018 een prejudiciële vraag gesteld aan het Hof van Justitie van de Europese Unie. Deze vraag luidde “Dient het begrip gerechtelijke procedure in artikel 201, 1°, a), van de richtlijn 2009/138/EG van het Europees Parlement en de Raad van 25 november 2009 betreffende de toegang tot en uitoefening van het verzekerings- en herverzekeringsbedrijf zo te worden uitgelegd dat er onder de buitengerechtelijke en gerechtelijke bemiddelingsprocedures, zoals geregeld in de artikelen 1723/1 tot 1737 van het Belgisch Gerechtelijk Wetboek zijn begrepen?”.
In zijn arrest van 14 mei 2020 heeft het Hof van Justitie van de Europese Unie deze vraag bevestigend beantwoord. Het Europese Hof stelt dat zowel voor de gerechtelijke als de buitengerechtelijke bemiddeling de vrije keuze van raadsman moet spelen, onder meer na te hebben vastgesteld dat “het akkoord dat de partijen hebben gesloten, ongeacht of het voortvloeit uit een gerechtelijke dan wel een buitengerechtelijke bemiddeling, tot gevolg heeft dat de bevoegde rechterlijke instantie dit akkoord homologeert, daaraan gebonden is, en dat bedoeld akkoord, nadat het uitvoerbare kracht heeft verkregen, dezelfde gevolgen heeft als een vonnis.”. Het Hof stelt daarbij ook dat de beginselen inzake rechtsbijstandsverzekering zoals opgenomen in de richtlijn 2009/138/EG rechten van de verzekerden inhoudt, ruim moeten worden geïnterpreteerd. Het zou volgens het Hof incoherent zijn indien de Europese Unie enerzijds het gebruik van bemiddelingsprocedures zou aanmoedigen en anderzijds de rechten zou beperken van rechtzoekenden die besluiten om een beroep te doen op methodes van alternatieve geschillenbeslechting.
Het recht op vrije keuze van raadsman mag op geen enkele manier beperkt of beïnvloed worden. Zo mag een verzekeraar bijvoorbeeld niet voorzien in een hogere tussenkomst wanneer een raadsman gekozen wordt uit een door de verzekeraar voorgestelde lijst dan wanneer die van buiten de lijst gekozen wordt.
Ook bij bemiddeling moet de rechtsbijstandsverzekeraar dus de vrije keus van raadsman eerbiedigen.
